TN, IPS, PLS ve VA Monitörler arasındaki farklar

Çoğu kullanıcı monitörler alırken her zaman çözünürlük ve boyutun ötesinde bir kriteri düşünmez. Gerçek şu ki, monitörler inanılmaz derecede karmaşık bileşenlerdir. Tepki süresi, giriş gecikmesi, renk üretimi ve görüntüleme açıları gibi özelliklerin tümü, bir monitörün görüntü kalitesinde fark yaratan etkenlerdir. Ancak bu farklı terimler  uzman üreticiler için bile kafa karıştırıcı olabilir. TV reklamlarında kullanılan bazı yanıltıcı pazarlamalar, zamanla bu karmaşık terimlerin gerçek anlamının yitirmesine neden olmuştur.

Bu yazıda  yaygın LCD panel türlerinin avantajlarını ve dezavantajlarını – monitörde kullanılan LCD teknolojisi türlerini ayrıntılı olarak açıklanacaktır. Monitör panel tiplerinin küçük versiyonları varken, bugün IPS, TN, PLS ve VA panelleri arasındaki farklara odaklanacağız.

Öncelikle, açık olmak gerekirse, her birinin diğerlerine göre avantajları ve dezavantajları olduğu için bunların arasından “en iyi” denebilecek bir panel türü yoktur. Buradaki bilgiler genel özelliklerle ilgilidir, çünkü aynı panel tipindeki paneller bile çekim şansına bağlı olarak bazı farklılıklar (güç tüketimi, arka ışık sızması, vb.) gösterecektir. Üreticinin kullandığı ayarlar, ekran görüntüsünü de etkileyebilir. Aynı model bir panel farklı, farklı satıcılara farklı ayarlar kullandığından dolayı, ekran görüntüsünde farklılık olabilir. 

En eski yaygın olarak bulunan ve kullanılan kişisel bilgisayarlarda CRT (Katot Işını Tüpü) monitörler kullanıldı. Bu nedenle, CRT monitörler, onları kullanarak büyüyen kişiler tarafından çoğu zaman sevgiyle (veya küçümseyerek) hatırlanır.

Nostalji bir yana, CRT monitör kullanmak için hala bazı geçerli nedenler var. LCD panellerle karşılaştırıldığında, CRT monitörler daha yüksek kontrast oranına, çok düşük yanıt süresine ve düşük giriş gecikmesine sahip olabilir, ancak giriş gecikmesi LCD panellerde büyük ölçüde ortadan kaldırılmıştır. CRT’lerin dezavantajları ortada olsa da: büyükler, ağırlar, daha fazla güç tüketiyorlar, titreme üretiyorlar, işitilebilir, yüksek frekanslı gürültü üretiliyorlar, hafif bozuk görüntüler üretiyor. Aynı zamanda  zararlı elektromanyetik dalgalar (x-ışınları şeklinde) üretirler, bu da sağlığa zararlı etkilerini önlemek için kurşun ve baryum gibi toksik malzemelerin koruyucu olarak kullanılmasını gerektirir. CRT monitörler, 50.000 volttan fazla elektrik ölçebilen büyük, aktif elektrik bobinleri göz önüne alındığında, onarımı da oldukça tehlikelidir.

CRT ekranlar, kontrol panellerine ve makinelere yerleştiren tıbbi, simülasyon, askeri ve hükümet alanlarında bazen hala kullanılmaktadır.

CRT monitörleri büyük ölçüde üretimden çıktı ve nadiren yeni ürün olarak satılmaktadır, ancak avantajları geçici olarak bazı özel kullanımlara olanak sağladı. Oyunla ilgili olarak, CRT monitörleri, çok az hareket bulanıklığı ve çok az giriş gecikmesi nedeniyle, rekabetçi oyun oynamak için tarihsel olarak avantajlı olmuştur. Bununla birlikte, bu avantajlar TN panellerin ilerleyen yürüyüşüyle ​​ortadan kalktı.

TN paneller artık düşük hareket bulanıklığına sahiptir (özellikle ışık artırma veya benzer bir teknoloji ile), yüksek yenileme hızları, düşük yanıt süreleri (çoğu durumda 1 ms GTG) sunar ve dünyanın en rekabetçi oyunlarında bile fazlasıyla yeterlidir.

TN Ekran / Monitör nedir?

TN (Twisted Nematic) paneller, yaygın olarak üretilen ilk LCD panel türüdür ve halen en yaygın kullanılan panel türleri arasındadır.

Aşağıdaki resimde bir TN panelin görüş açısındaki sınırlamaları görmektesiniz.

TN paneller, daha önce popüler olan CRT monitörlere göre birçok avantaja sahiptir: daha düşük ağırlık, daha düşük üretim maliyeti, daha düşük güç tüketimi, çok daha inceler, daha net resimler sunar, gerçekçi olarak elde edilebilir çözünürlük sınırlarına sahip değildir, boyut ve biçimde esneklik sunar ve titremeyi ortadan kaldırma yeteneğine sahiptir.

Bununla birlikte, TN paneller mükemmel değiller ve daha önce popüler olan CRT monitörlerle karşılaştırıldığında, sınırlı görüş açıları, dengesiz arka aydınlatma, daha kötü hareket bulanıklığı, daha yüksek giriş gecikmesi, ölü pikseller sıkça yaşanmakta ve güneş ışığında zayıf görüntü zayıflamaktadır.

Açık olmak gerekirse, bu sorunların çoğu iyileştirildi, ancak LCD TN panellerinin temelindeki bilimden dolayı tamamen çözülemiyor. Aslında, bu sorunların çoğu – düzensiz arka aydınlatma, hareket bulanıklığı, giriş gecikmesi ve ölü pikseller gibi – tüm LCD panel türlerinde bulunan doğal sorunlardır. Düz bakıldığında izleme açısı monitörün dışına doğru arttığından ve böylece daha fazla renk bozulmasına neden olduğundan, zayıf izleme açıları daha büyük ekranlarda daha büyük bir sorun haline gelir. TN paneller, diğer panel türlerine göre daha düşük yanıt süreleri ve daha yüksek yenileme hızları gibi avantajlara sahiptir. TN panelleri genellikle 60Hz ile 144Hz arasındadır ve daha yüksek frekanslarla önemli ölçüde daha iyi bir oyun deneyimi sunar.

TN paneller, geleneksel olarak düşük yanıt hızları, giriş gecikmeleri ve yüksek yenileme hızları CRT’lerle karşılaştığında üstünlük sağlar. TN paneller ayrıca CRT’lere kıyasla daha keskin resimler, geniş ekran çıktıları, daha düşük ağırlık, daha küçük fiziksel boyutlar ve daha yüksek çözünürlükler sunarlar.

Yine de, diğer LCD panellerle karşılaştırıldığında, TN paneller zayıf görüş açılarından ve daha kötü renk üretiminden muzdariptir. Nihayetinde, rekabetçi çoğu oyuncu için TN paneller iyi bir seçimdir, ancak daha güzel ve iyileştirilmiş bir renk deneyimi arayanlar için başka bir panel türlerini değerlendirebilir.

IPS ve TN Ekranı – IPS Paneli nedir?

IPS (In-Plane Switching veya Düzlem İçi Anahtarlama), TN panellerinin eksikliklerini gidermek için oluşturuldu. IPS panelleri, TN panellerin zayıf renk üretimi ve görüş açıları sorunlarını çözmeye çalışır. Bu bağlamda, IPS panelleri büyük ölçüde başarılı olmuştur. Yalnızca daha yüksek bir kontrast oranı, yüksek renk doğruluğu sunmakla kalmazlar (bu da IPS panellerinin genellikle daha az “soluk” görünmesine neden olur), aynı zamanda IPS panelleri de görüş açılarını değiştirirken çok az renk kaymasına sahiptir.

IPS panellerin dezavantaj, daha yavaş yanıt süreleri, daha yüksek üretim maliyetleri, daha yüksek güç tüketimi ve daha düşük yenileme hızlarına sahip olmasıdır. IPS paneller geleneksel olarak 60Hz’dir, ancak tüm monitörlerde olduğu gibi overclocked yapılarak yenileme hızı arttırılabilinir. Yıllar içinde IPS panellerinde iyileştirmeler ve E-IPS ve H-IPS biçiminde biraz farklı revizyonlar yapıldı, ancak sonuçta bu sürümler arasındaki farklar oyuncular ve grafik tasarımcılar için önemsiz.

Daha kötü yanıt oranları ve daha düşük yenileme hızları nedeniyle, IPS panelleri genellikle rekabetçi oyuncular için daha kötü olarak kabul edilir ve grafik tasarım gibi renk önemli olduğunda daha sık kullanılır. Rekabetçi bir şekilde oynamayan oyunlar içinlar IPS paneli göz önünde bulundurulmalıdır.

PLS ve IPS Karşılaştırması

PLS (Plane to Line Switching), IPS panellerine oldukça benzerdır. 

Öyle k birkaç ekstra küçük avantaj dışında aynı avantaj ve dezavantajlara ve sahipler. PLS, IPS panellere göre daha iyi görüş açılarına sahip olduğunu, parlaklıkta %10 artış, üretim maliyetlerinde %15 azalma, görüntü kalitesinde artış ve esnek panellere izin verdiğini iddia eden Samsung tarafından üretiliyor. Samsung’un PLS panellerinin özellikle QNIX 2710 gibi monitörlerde iyi hız gösterdiği bilinmektedir. Genel olarak PLS, işlevsellik  açısından çok benzer olduğu için temelde Samsung’un IPS sürümüdür. AHVA da IPS ve PLS’ye çok benzer ve aralarındaki farklılaşma azdır,, ancak sonraki panel tipiyle karıştırılmaması gerekir.

VA Paneller

VA (Vertical Alignment veya Dikey Hizalama) panelleri, TN ve IPS panelleri arasında bir deneyim sunar. VA, IPS ve TN panellerinin avantajlarını birleştirmek için yaratıldı ve bir miktar ödün vererek bunu büyük ölçüde yaptı. 

IPS panelleriyle karşılaştırıldığında, VA panelleri daha yüksek yenileme hızlarına sahiptir. Çoğu şu anda 60Hz olmasına rağmen, 60Hz’nin üzerinde olan VA panellerde vardır. VA, daha iyi renk üretimi, daha yüksek maksimum parlaklık ve daha iyi görüş açıları ile TN panellere göre IPS’den daha fazla avantaja sahiptir. VA panelleri, bahsedilen tüm panel türleri arasında en iyi kontrast oranlarına sahiptir, ancak burada ele alınan monitör teknolojilerinin en kötü yanıt sürelerine de sahiptirler. Bu, hızlı hareket eden resimlerde bulanıklığa neden olur ve oyun oynamak için dezavantajlıdır.

VA panelleri, tüm ticari panellerinin bir parçasıdır.

Oyun için VA, diğer panel türlerine kıyasla genellikle daha yüksek yanıt süresi nedeniyle en iyi seçenek değildir; bu daha yavaş tepki, daha fazla hareket bulanıklığına neden olarak hızlı hareket eden başlıklar için dağıtımını etkili bir şekilde ortadan kaldırır. Genel bir çalışma monitörü için, VA panelleri yüksek kontrast oranları, parlaklık, yenileme oranları, iyi renk üretimi ve iyi görüş açıları sağlar.

Sonuç: TN – IPS – PLS – VA Panel Türü 

Hayattaki birçok şeyde olduğu gibi, hiçbir şey mükemmel görünmez. Her panel tipinin veya teknolojisinin kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır.

CRT’ler neredeyse hiç giriş gecikmesi sağlamaz ve son derece düşük yanıt sürelerine sahiptir, bu da onları rekabetçi oyunlar için yararlı kılar, ancak boyutları, çözünürlük sınırları, en boy oranı kısıtlamaları ve diğer sorunlar, son yıllarda onları büyük ölçüde kullanılmamış hale getirdi.

TN paneller, daha yüksek yenileme hızlarını, düşük yanıt sürelerini, yeterli giriş gecikmesini ve yüksek çözünürlükleri destekledikleri için rekabetçi oyuncular için başka bir iyi seçimdir. CRT monitörlere kıyasla kötü görüş açıları, renk üretimi ve hafif bulanıklıkları (daha yüksek yanıt süreleri nedeniyle), kolayca düzeltilemeyen dezavantajlardır.

IPS panelleri, TN panellerin sorunlarını daha iyi renk üretimi ve görüntüleme açılarıyla çözer, ancak bunu yenileme hızı ve yanıt süresi pahasına yapar. IPS panelleri özellikle çok rekabetçi bir şekilde oynamak istemeyen, ancak güzel ve sürükleyici bir görsel deneyim isteyenler için kullanışlıdır. PLS ve AHVA, genellikle ayırt edilemeyecek kadar IPS’ye benzer.

VA panelleri, IPS’den daha iyi yenileme hızları ve kontrast seviyeleri ile iyi bir orta zemin sağlar, ancak genel olarak hala TN’den daha iyi olmasına rağmen, daha kötü görüş açılarına ve renk üretimine sahiptir. Yanıt süreleri VA’nın en büyük düşüşü olsa da, IPS’den ve türevlerinden ve TN’den daha yavaştır.

Sizin için en iyisinin ne olduğu, tüm bu öğelere bağlı olacaktır. Rekabetçi bir seviyede oynamak isteyen ve FPS veya yarış oyunlarını tercih edenler için TN panelleri en iyisidir. Daha etkileyici ve sürükleyici bir deneyim isteyenler, özellikle sanat üzerinde çalışıyorlarsa, bir IPS (veya PLS gibi benzer bir varyant) isteyebilirler. Son olarak, iş için genel bir monitör isteyenler bir VA paneli düşünebilirler, ancak daha yüksek tepki süreleri nedeniyle oyun oynamak için iyi olmayacaklardır.

Monitörler bazen – diğer her şeyde olduğu gibi – güzel resimler gösterdikleri için basit görünse de, ilk bakışta göründüklerinden daha karmaşıktırlar.