Ermeni Soykırımı

Türkiye’deki Ermeni katliamları 19. yüzyılda başlamış ve 600.000 kadar Ermeni’nin hayatını kaybettiği 1915 Ermeni soykırımından çok sonra devam etmiştir. Ermenilere ayrıca Kürt aşiretler tarafından düzenli olarak basıldı. 1919-21 yılları arasında toplanan bir Osmanlı askeri mahkemesi, kabine bakanları da dahil olmak üzere Jön Türkler yönetiminin üyelerinden suçlu bulundu.

Faillerin çoğu, 1923’te modern Türkiye’nin kurulmasının ardından zaferle geri dönmek için ülkeden kaçtı. Bugün Türk hükümeti, organize ve kasıtlı bir soykırımın yaşandığını reddediyor ve Ermeni ölümlerinin sayısını en fazla 200-300.000 olarak belirledi. .

19. yüzyılın sonlarına doğru Ermeniler, Van’ın doğusunda (Armenakanlar, 1885) ve Rusya’da gerilla hareketleri oluşturdular. Radikal milliyetçi partiler 1887’de Rus-Ermeni göçmenler (Hınçak veya Hençak, “Çan”) ve 1890’da Gürcistan’da (Taşnak veya Taşnaktsutyun, “Birlik”) kuruldu. Türk başkentinde kitlesel gösteriler (1890 ve 1895’te) ve silahlı ayaklanmalar (1894-5’te) izledi. Taşnaklar, 1896’da Türkiye’yi Rusya’dan işgal ettiler – bu gösteri eylemi 50.000 Ermeni’nin katledilmesiyle sonuçlandı.

Bu ayaklanmaların bastırılması 200.000 Ermeni’nin hayatına mal oldu. 1909’da Adana’da 23.000’den fazla Ermeni, Büyük Güçlerin savaş gemileri boş dururken katledildi. 1912-3’te Rusya önderliğindeki Büyük Güçler, Ermenilere karşı kötü muameleyi durdurması için Türkiye’ye baskı yaptı. Bu müdahale Osmanlı yetkilileri tarafından kızdı. 1915’e gelindiğinde, Ermenilerin özerklik çağrıları, şimdi Rusya ile savaş halinde olan dağılmakta olan bölge için bir tehlike olarak görülüyordu.

Birinci dünya savaşı çıktığında Türkiye Almanlarla ittifak kurdu. 20-45 yaşları arasındaki tüm Ermeni erkekler asker olarak askere alındı, kısa süre sonra silahsızlandırılacak ve yük hayvanı olarak ya da basit işlerde hizmet vereceklerdi. Rus Ermenileri, Nisan 1915’te Kafkasya’daki Türk karşıtı Rus Ordusu için Türk Ermenilerini topladıklarında, Ermeni cemaatinin seçkinleri tutuklandı ve idam edildi. Mayıs ve Haziran 1915 arasında Ermeni nüfusu Mezopotamya’ya sürüldü. Sürgün, toplu infazları izledi.

Çok daha fazlası açlıktan, maruz kalmadan, su kaybından, tacizden ve açıktan işkenceden öldü. Hayatta kalanlar – 300.000’den az – Suriye’de ek katliamlara maruz kaldı. İnsanlar keskin olmayan aletlerle dövüldü, diri diri yakıldı veya zorla boğuldu. Katliamlar, diktatörlük yetkisine sahip subaylar tarafından, özellikle hapishanelerden salıverilen ve korkunç görevlerine verilen suçluların yardımıyla gerçekleştirildi.

Van vilayeti, Musa Dağı, Şabin Karahisar ve Urfa’daki silahlı direniş ve savaştaki aksaklıklar, Türklerin Osmanlı İmparatorluğu’nun büyük şehirlerindeki şehirli Ermeni nüfusunu sınır dışı etmesini engelledi. Bugün Türkiye’de 60.000’den az Ermeni var, 1910’daki en az 1.8 milyon.