Kurgudan Daha Yabancı

Geçenlerde, ilk kez senaryo yazarı Zach Helm tarafından yazılan, zevkli, çekici, zeki bir komedi olduğunu keşfettiğim, Marc Forsters filmi Stranger Than Fiction’ı izlemekten zevk aldım. İki gitar veriyorum. Yol yukarı. (Platonik olarak konuşmak elbette).

Bu, sıradan hayatının Emma Thompson’ın canlandırdığı zincir sigara romancısının sesiyle anlatıldığını fark eden gergin bir IRS ajanı Harold Crick (Will Ferrell) hakkındadır. Romancı, kötü bir yazar bloğundan muzdariptir ve hikayesinin sonuna karar veremediği için sinir krizinin eşiğindedir.

Kafasındaki her hareketini doğru bir şekilde tahmin eden sürekli anlatımla çıldıran Crick, sesini bulması için bir edebiyat profesöründen (Dustin Hoffman) yardım ister. Crick, tam bir şok ve dehşet içinde, anlatıcısının sesinin, kahramanlarının öldürüldüğü trajediler yazan bu eksantrik yazara ait olduğunu öğrenir.

Ama Crick ölmek istemiyor! Hayatında ilk kez gerçekte kim olduğunu ve gerçek tutkularının ne olduğunu keşfediyor. Kaderini değiştirme kararlılığıyla yazarla buluşmak için yola çıkar. Ve tanıştıktan sonra iki dünya çarpışır. Yazar, ana karakterinin canlandığını ve gerçekten çok gerçek olduğunu görünce donakalmıştır.

İlk ilham verici romanım üzerinde çalışan bir yazar olarak kesinlikle bu filmle ilişki kurabilirim. Film bazı ilginç soruları gündeme getiriyor: Gerçek olmak ne anlama geliyor? Birinin sesini bulmak için? Birinin sesini ifade etmek için? Hikayemizi kim anlatıyor? Kader değiştirilebilir mi? Kurgu ile kurgusal olmayanın sınırları nerede çarpışıyor?

Kesinlikle cevapları biliyormuş gibi yapmıyorum. Bir yazar olarak sadece bakış açımı paylaşabilirim. Yazarların karşılaştığı zorluklardan biri, karakterlerini içten dışa bilmek ve yarattıkları dünyayı tam olarak anlamak ve böylece her şeyin sihirli bir şekilde hayata geçmesidir. Hikaye yazma gurusu Robert McKee’nin de söylediği gibi, Bilmeyeceği bir yazarın dünyasına serçe düşmemeli.

Bir anlamda hepimizin yazar olduğuna inanıyorum. Kendi oyunumuzun yazarlarıyız. The Hero Soul’da (http://www.HeroSoul.com), kitabımın son bölümünü Shakespeare’den bir alıntıyla kapatıyorum:

Bütün dünya bir sahne,
Ve tüm erkekler ve kadınlar sadece oyuncular.
Çıkışları ve girişleri var,
Ve zamanında bir adam birçok rol oynar,
Eylemleri yedi yaştır.

Dünya, üzerinde performans sergilediğimiz bir aşamadır. Her çağ, oyunun eylem ve sahnelerinden oluşur. Ama bu bizim oyunumuz. Her sahnede nasıl hareket edeceğimizi an be an seçiyoruz. Ne tür bir oyun yazmak istiyorsun? Nasıl bir hayat yaşamak istersiniz?

Öldürüleceğini anlayan Harold Crick, edebiyat profesöründen tavsiye ister. Profesör ona aldatıcı derecede basit bir cevap veriyor: Git hayatını yaşa! Yapmayı sevdiğin şeyi yap!

İlk başta, Crick, profesörlerin titizliğine gücendi; ama daha sonra ölümlülüğü üzerinde hiçbir kontrolü olmadığını anlar ve bunu yapmaya karar verir: hayatını yaşa. Hep gitar çalmak istiyordu ama hiç zamanı olmadı. Hayatında ilk kez bir gitar dükkanına girer ve bu kötü, turkuaz gitarın ona baktığını görür. Gitarı alır ve tıngırdatmaya başlar. O anda hayatı bir trajediden ilahi bir komediye dönüşür.

Kendimizi neyi reddediyorduk? Ne tür bir oyunda başrol oynamak istiyoruz? Bazen, kendi dışkı yığınımızın derinliklerine gömülene kadar, kendimizi her yerde yapmamızda biraz rol oynarız. Bir roman yazmalıyım. Egzersiz yapmalıyım. Ressam olmalıyım. Kendi işimi kurmalıyım. Rüya gibi bir tatile çıkmalıyım. Keşke daha genç olsaydım. Keşke daha yaşlı olsaydım. Keşke param olsaydı. Keşke zamanım olsaydı.

Profesyonel yazma dünyasında, öldürme ücreti olarak bilinen bir madde vardır. Öldürme ücreti, öldürülen ve asla yayınlanmayan atanmış bir yazı için editör tarafından yazara ödenen bir ücrettir. Genellikle, editör ve yazar arasında başlangıçta kararlaştırılan toplam miktarın bir yüzdesidir. Bir parçayı reddetmek için pek çok neden olsa da, öldürme ücreti genellikle yazının eşit olmaması nedeniyle uygulanır.

En iyi benliğimiz olmadığında, benzersiz sesimizi ifade etmediğimizde, kendimize karşı dürüst olmadığımızda ve yapmayı sevdiğimiz şeyi yapmadığımızda, içimizdeki bir şey ölür. Öyleyse hayat bize bir öldürme ücreti öder: gerçekten hak ettiğimizden daha az bir şey.

Yayınlanmaya değer bir hayat mı yaşıyoruz yoksa sıradan bir hayat mı yaşayacağız ve bize verilen öldürme ücretini kabul edecek miyiz?