Narsisizm ve Kötülük

Scott Peck çok satan “Yalan İnsanları” nda narsistlerin kötü olduğunu iddia ediyor. Öyle mi?

Bu ahlaki görecelik çağında “kötülük” kavramı kaygan ve belirsizdir. “Oxford Companion to Philosophy” (Oxford University Press, 1995) bunu şu şekilde tanımlar: “Ahlaki olarak yanlış insan seçimlerinden kaynaklanan ıstırap.”

Kötü olarak nitelendirilebilmesi için (Ahlaki Ajan) şu gereksinimleri karşılamalıdır:

1. (ahlaki olarak) doğru ile yanlış arasında bilinçli olarak seçim yapabildiğini ve seçtiğini ve sürekli ve tutarlı bir şekilde ikincisini tercih ettiğini;
2 .. Kendisi ve başkaları için sonuçlarından bağımsız olarak kendi seçimine göre hareket eder.
Açıkça, kötülük önceden tasarlanmalıdır. Francis Hutcheson ve Joseph Butler, kötülüğün, başkalarının çıkarları veya davaları pahasına birinin çıkarını veya amacını takip etmenin bir yan ürünü olduğunu savundu. Ancak bu, eşit derecede etkili alternatifler arasındaki bilinçli seçimin kritik unsurunu görmezden geliyor. Dahası, insanlar, refahlarını tehlikeye attığında ve çıkarlarını engellediğinde bile, genellikle kötülüğün peşine düşer. Sadomazoşistler, bu karşılıklı garantili yıkım aleminden bile zevk alırlar.

Narsistler her iki koşulu da yalnızca kısmen tatmin ederler. Kötülükleri faydacıdır. Onlar, ancak kötü niyetli olmak belirli bir sonucu güvence altına aldığında kötüdürler. Bazen bilinçli olarak ahlaki açıdan yanlış olanı seçerler – ama her zaman öyle değil. Başkalarına sefalet ve acı verse bile seçimleri doğrultusunda hareket ederler. Ama sonuçlarına katlanmak istiyorlarsa asla kötülüğü tercih etmezler. Kötü niyetli davranırlar çünkü bunu yapmak uygun olur – “doğaları gereği” olduğu için değil.

Narsist, doğruyu yanlıştan ayırt edebilir ve iyiyle kötüyü ayırt edebilir. Çıkarlarının ve amaçlarının peşinde koşarken bazen kötü davranmayı seçer. Empatiden yoksun olan narsist, nadiren pişmanlık duyar. Hak sahibi olduğunu hissettiği için, başkalarını istismar etmek ikinci doğadır. Narsist, gerçekte, başkalarını dalgın bir şekilde, bilinçsizce taciz eder.

Narsist, insanları nesneleştirir ve onları kullandıktan sonra atılacak harcanabilir mallar olarak görür. Kabul edilmelidir ki, bu başlı başına kötüdür. Yine de, narsisist tacizin mekanik, düşüncesiz, kalpsiz yüzü – insan tutkularından ve tanıdık duygulardan yoksun – onu bu kadar yabancı, çok korkutucu ve çok itici kılıyor.

Narsistin davranışlarından çok davranışlarından daha az şok oluruz. Narsisistik ahlaksızlık yelpazesinin ince tonlarını ve geçişlerini yakalayacak kadar zengin bir kelime dağarcığının yokluğunda, varsayılan olarak “iyi” ve “kötü” gibi alışılmış sıfatları kullanırız. Böylesi bir entelektüel tembellik, bu zararlı olguyu ve kurbanlarına çok az adalet sağlar.

Not – Kötülük ve Kötülük Yapanlar Neden Büyülüyor?

Ortak açıklama, kişinin kötülük ve kötülük yapanlardan büyülenmesidir, çünkü bunlar aracılığıyla kişi, kendi kişiliğinin bastırılmış, karanlık ve kötü yönlerini dolaylı olarak ifade eder. Bu teoriye göre kötülük yapanlar, benliğimizin “gölge” cehennem topraklarını temsil ederler ve bu nedenle antisosyal alter egolarımızı oluştururlar. Kötülüğe çekilmek, sosyal darlıklara ve modern yaşam olan sakatlayıcı esarete karşı bir isyan eylemidir. Dr. Jekyll’imizin Bay Hyde’ımızla yaptığı sahte bir sentezdir. İçimizdeki şeytanlarımızın arındırıcı bir şeytan çıkarmasıdır.

Yine de bu açıklamanın üstünkörü bir incelemesi bile kusurlarını ortaya koymaktadır.

Ruhumuzun tanıdık, ancak bastırılmış bir unsur olarak algılanmaktan çok uzak, kötülük gizemlidir. Baskın olsalar da, kötüler genellikle “canavar” olarak adlandırılır – anormal, hatta doğaüstü sapmalar. Hanna Arendt’in bize kötülüğün şeytanca ve her şeye kadir değil, sıradan ve bürokratik olduğunu hatırlatması için iki kalın cümle aldı.

Aklımızda kötülük ve sihir iç içe geçmiştir. Günahkarlar, İnsan yasalarının askıya alındığı bazı alternatif gerçeklikle temas halindeymiş gibi görünüyor. Sadizm, ne kadar acınası olursa olsun, takdire şayan, çünkü Nietzsche’nin Süpermenlerinin rezervi, kişisel güç ve esnekliğin bir göstergesi. Taştan bir kalp, bedensel muadilinden daha uzun sürer.

İnsanlık tarihi boyunca, gaddarlık, acımasızlık ve empati eksikliği, erdem olarak yüceltildi ve ordu ve mahkemeler gibi sosyal kurumlarda kutsandı. Sosyal Darwinizm doktrini ve ahlaki görecelik ve yapısökümün ortaya çıkışı, etik mutlakıyeti ortadan kaldırdı. Doğru ile yanlış arasındaki kalın çizgi inceldi ve bulanıklaştı ve bazen kayboldu.

Bugünlerde kötülük, yalnızca başka bir eğlence biçimi, bir pornografi türü, kanlı bir sanat. Kötü niyetli kişiler dedikodumuzu canlandırır, sıkıcı rutinlerimizi renklendirir ve bizi kasvetli varoluştan ve onun depresif bağıntılarından çıkarır. Bu biraz toplu kendine zarar vermeye benzer. Kendini yaralayanlar, etlerini tıraş bıçağıyla ayırmanın onları canlı ve yeniden uyanmış hissettirdiğini bildiriyor. Bu sentetik evrenimizde kötülük ve vahşet, gerçek, çiğ, acı dolu yaşamla temasa geçmemize izin verir.

Duyarsızlaştırılmış uyarılma eşiğimiz ne kadar yüksekse, bizi büyüleyen kötülük o kadar derin olur. Uyaran bağımlılar gibi, dozajı arttırıyoruz ve kötü niyet, günahkarlık ve ahlaksızlık masallarını ekliyoruz. Böylece, seyirci rolünde, en adi suçların en küçük ayrıntılarında yuvarlanırken bile, ahlaki üstünlük ve kendini beğenmişlik duygumuzu güvenle sürdürürüz.