Gazalin Klasik Tanımı

Ghazal! Kelime, Arapçadan, kadınlarla konuşmanın veya hakkında konuşmanın anlamı, yolu veya tarzından kaynaklanmaktadır. Böylece aslında bir aşk ifadesidir! Ama bu sürekli değişen dünyada gazal, etrafımızdaki yaşamın bir yansıması haline geldi ve şimdi gazelin dokunmadığı neredeyse hiçbir insan etkileşimi alanı yok.
Urduca gazelin daha ince nüanslarını daha iyi anlamak için, bir gazelin etrafına dokunduğu yapıyı anlamak zorunludur!
Gazalin Klasik Tanımı
Kısaca ifade edilen Gazal, Matla, Makta, Beher, Kaafiyaa ve Radif’in kurallarına uyan bir Şerler koleksiyonudur. Öyleyse Gazal’in ne olduğunu bilmek için bu terimlerin ne anlama geldiğini bilmek gerekir.
Bu terimleri kolayca anlamak için bir örnek alacağız.
1. koi ummid çubuğu nahin aati
koi surat nazar nahin aati.
2. aage aati thi haale dil par hasi
ab kisi baat par nahin aati
3. canım hain, cihangir hümko bhi
Kucch hamaari khabar nahin aati
4. kaabaa kis muh se jaaoge Ghalib
sharm tumko magar nahin aati

Sher nedir?
İki satırlık bir şiir. Bu tanım aldatıcı bir şekilde basittir. Unutmayın, her Sher kendi başına bir şiirdir! Bir Sher, mesajı iletmek için çevresinde hiçbir şeye ihtiyaç duymaz. Örneğimizdeki 4 stanzanın tümü bağımsız şiirlerdir, Shers.

Öyleyse Gazal, mutlaka Sher adında iki satırlık şiirlerin bir derlemesidir. [Böylece, Rafi solo çaldı aur noor ki baaraat kise pesh karu bir Gazal DEĞİLDİR, çünkü her dörtlük 3 satırdan oluşur ve 2 değil.]

Diğer kısıtlamalar nelerdir? Çok ve önemli olanlar.
[Herhangi bir Shers koleksiyonu Gazal değildir. Bazı iyi örnekler; Yehoodi’den ünlü Mukesh şarkısı, yeh mera deewaanaapan hai; ve dil apana aur preet parayi’nin başlık şarkısı. Bu şarkılardaki her dörtlük bağımsız bir Sher olarak düşünülebilir, ancak bunlar Gazal DEĞİLDİR. Nedenini anlamak için Kaafiyaa, Radif’e kadar beklemeliyiz. ]

Beher nedir?
Beher, Shers’ın ölçüsüdür. Sher uzunluğu olarak düşünülebilir. Sher * ZORUNLU * her iki satır da aynı Beher olmalıdır. Ve bir Gazal’deki tüm Shers * ZORUNLU * aynı Beher’den olmalıdır. Beher’in 19 (!!) çeşidi vardır. Ancak basit bir ifadeyle Beher, 3 sınıfa ayrılmıştır. Kısa, orta, uzun.

Küçük:
ahale dairo-haram reh gaye
tere deewane kam reh gaye
[Ayrıca Talat şarkısı, dil-e-nadan tuze hua kya hai]

Orta:
umr jalwo me basar ho, ye zaruri to nahin
har shab-e-gam ki seher ho, ye zaruri’den nahin’e
[Ve Gulzar tarafından, ruke ruke se kadam, ruk ke baar baar chale]

Uzun :
ai mere humnashin, chal kahin aur chal, is chaman me ab apanaa guzaaraa nahin
baat hoti gulon ki, seh lete hum için, ab için kaaton pe bhi haq hamaaraa nahin
[Film ödülünün sahibi, Manzile apani jagah hai !! Evet ! O bir Gazal’dir. Ve Shayar Prakash Mehra’dır !! sürpriz sürpriz !! ]

Öyleyse Gazal, AYNI Beher’in Shers koleksiyonudur.

Radif nedir?
Bir Gazalde, tüm Sher’ların ikinci satırı AYNI kelime / ler ile bitmelidir. Bu tekrarlanan ortak söz, Gazalın Radifidir. Örneğimizde, Radif nahin aati’dir. [Bazen Gazal, Radif’iyle tanınır. Örneğin. Pankaj Udhas tarafından söylenen jaraa aahista chal. RMIM’de hepimiz Radif’ten bir Ghazal’ı aahista aahista olarak tanıyoruz, değil mi? yoksa 2 mi, 3 mü?

Kaafiyaa nedir?
Kaafiyaa, Radif’ten önceki tüm kelimelerin sahip olması GEREKEN kafiyeli kalıptır. Örneğimizde Kaafiyaa bar, nazar, par, magar vs.’dir. Bu gerekli bir gerekliliktir. Tüm bu kuralların istisnalarında bile uyulan bir şey.

Öyleyse Gazal, aynı Radif ile biten ve aynı Kaafiyaa’ya sahip aynı Beher Şerlerinin bir koleksiyonudur. [Yeh mera diwanapan hai vs.’nin Gazal olmamasının nedeni budur. Kaafiyaa ve Radif diye adlandırılabilecek ortak bir şey yok. ]

Matla nedir?
Gazal’deki * ZORUNLU * ilk Sher, her iki satırında da Radif’e sahiptir. Bu Sher, Gazallı Matla olarak adlandırılır ve Gazal genellikle Matla’sından sonra bilinir. Bir Gazalde birden fazla Matla olabilir. Böyle bir durumda ikincisine Matla-e-saani veya Husn-e-matla denir. Örneğimizde, ilk Sher Matla’dır.

Maqta nedir?
Bir Shayar’ın genellikle bir takma adı vardır yani. örneğin takhallus. Mirza Asadullakhan, Ghalib’i tekhallusu olarak kullandı ve bununla biliniyor. Diğer örnekler Daag Dehlvi, Mir Taki Mir, Said Rahi, Ahmed Faraz vs.’dir. Bir Gazalde sonuncusu içinde Şeyhler takhallusu bulunan bir Sher vardır. [Bir Shayar, Makta’yı çok akıllıca kullanabilir. Bizim örneğimizdeki gibi kendi kendine konuşabilir. Bazı Ghazalların Makta’sı olan birçok favori Shers’ım var. Bazı mücevherler

koi nam-o-nishan puchhe’den ai kaasid bataa denaa’ya,
takhallus Daag hai, aur aahiqon ke beni rehte hai

ve

jab bhi milte hain, kehte hain’e, kaise ho Shakil’e,
iske aage için koi baat nahin hoti hai

İlki, sihri yaratmak için takhallus’un anlamını kullanır ve ikincisi sadece basit, tek kelimeyle güzel. ]

Özetlemek gerekirse, Ghazal, en az bir Matla, bir Makta ve tüm Shers’ın aynı Beher’den olduğu ve aynı Kaafiyaa ve Radif’e sahip olduğu Shers (bağımsız iki satırlık şiirler) koleksiyonudur.