Beş yaşındaki Tyler, yaklaşık dört ay önce Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) teşhisi konulduktan sonra Twister Tyler lakaplıydı. Şu anda akademik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için özel bir eğitim (SPED) okuluna kayıtlıdır. İlk kayıt öncesi görüşme sırasında Tyler’ın annesi, oğlunun eskiden normal bir okulda okuduğunu, ancak öğretmenlerin çocuğun sınıftaki rahatsız edici davranışından şikayet ettikten sonra başka bir yere nakledilmesi gerektiğini söyledi. Sınıfta dolaşıp sınıf arkadaşlarının eşyalarını kaptığı her seferinde öğretmenlerin Tyler’ı kontrol etmekte zorlandığını söyledi. Oğlunun ders sırasında dikkat etmekte zorlandığını ve grup etkinliklerine katılmadığını ekledi. Tyler evde oyuncaklarını evin her yerine bırakır ve mobilyaların ve diğer yüksek yerlerin üzerine tırmanırdı. Tyler’ın annesi genç yaşta bile, kendi yaşındaki diğer çocukların aksine oğlunun bir avuç olduğunu biliyordu. Dikkatli bir incelemeden sonra, bir doktordan görüş almaya karar verdi ve oğlunun durumunu öğrendi.
DEHB, halk tarafından henüz anlaşılmayan nispeten yeni bir durumdur. Bir dizi profesyonel, DEHB’yi açıklamak için sağlıkla ilgili televizyon programlarına konuk olmuş olsa da, birçoğu bu durumun doğası, semptomları ve olası tedavileri hakkında hala ipucu yok. DEHB’nin gerçek doğası hakkında bilgisiz olanlar, genellikle farkında olmadan bu rahatsızlığı olan çocukları sadece hiperaktif olarak etiketlerler. Hatta diğerleri anormal çocuklar olarak kabul edilir.
Çocuklarının DEHB için pozitif olabileceğinden şüphelenen ebeveynler, onları bir uzmana muayene ettirmeyi şiddetle düşünmelidir. DEHB teşhisi yalnızca bu durum hakkında tam bilgi sahibi olan doktorlar tarafından konulabilir. Bu parametreler genellikle doktorlar tarafından bir çocuğun DEHB pozitif olup olmadığını belirlemek için kullanılır:
l Bir çocuk, DEHB olanlarda ortak davranışlar sergiler;
l Bir çocuk, aynı yaştaki diğer çocuklarda yaygın olmayan rahatsız edici veya hiperaktif davranışlar sergiliyorsa; ve
l Bir çocuk altı aydan uzun süre rahatsız edici veya hiperaktif davranışlar sergiliyorsa.
Ebeveynler, DEHB’yi anlamak için çaba göstermeli ve bir doktor tarafından uygun bir değerlendirme yapılmadan bir çocuğu etiketlemekten kaçınmalıdır. Etiketleme sadece çocuklar üzerinde yanlış bir kendileri kavramına neden olacak bir damgalama yaratacaktır. Diğer birçok durum da aynı semptomları sergilediğinden, çocukları DEHB olarak doğru şekilde teşhis etmek bazen zordur. DEHB’nin semptomları arasında dikkat gösterme ve dikkati sürdürme güçlüğü, oturmakta güçlük ve sürekli kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kıpır kılma zorluğu ve güçlüğü vardır. Bu belirtiler aynı zamanda stres ve depresyondan muzdarip çocuklar ve davranış sorunları olanlar tarafından da sergilenmektedir. Bu nedenle, geçerli bir tanı koymadan önce değerlendirmeler ve görüşmeler yoluyla çocuk ve davranışları hakkındaki olası tüm bilgileri tüketmek gerekir.
Çoğunlukla DEHB olan çocukları olan birçok ebeveyn, çocuklarının bu durumu nasıl kazandığını merak eder. Dr. Joseph Beiderman, Dr. Dennis Cantwell ve Dr. Florence Levy tarafından yapılan son araştırmalara dayanarak, kalıtım DEHB’nin gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Diğer çalışmalar ayrıca, bebeğin nikotin ve alkol gibi toksik maddelere maruz kalmasının ve travma veya tümörlerden beyinde, özellikle frontal lobda yaralanmanın da çocukların DEHB’ye sahip olmasına yol açabileceğini göstermektedir.
Hiperaktivite, DEHB olan çocukların en dikkat çekici özelliklerinden biridir. Bu davranışın beyinlerinin yürütme işlevindeki bir sorundan kaynaklandığı söylenir. Bu yürütme işlevi, tepki veya davranış engelleme olarak tanımlanır. Engellemede güçlükleri nedeniyle uyku davranışları etkilenir. Dahası, DEHB olan çocuklara bazen uyuyabilmelerini engelleyen uyarıcılar içeren ilaçlar verilir. Bu rahatsızlığı olan bu çocukların çoğu uykusuzluğa yatkındır.
Uykusuzluk çeken çoğu insan gibi, uyku bozukluğu olan çocuklar da dinlenememelerinin bir sonucu olarak kaygı sergiler. Okuldaki ruh halleri ve performansları bu sorundan en çok etkilenir. DEHB’li bir çocuğun uyku ile ilgili problemleri olduğundan şüphelenildiğinde, en iyisi derhal bir doktora danışmaktır. Doktor, bu sorunu gidermek ve başka hangi yönetimin sağlanabileceğini belirlemek için ilaçlar reçete edebilir. Ayrıca çocuğa rahatlama tekniklerini ve uykudan önce titiz aktivitelerden kaçınmak gibi uygun uyku alışkanlıklarını öğretmek de yardımcı olacaktır.
DEHB farkındalığının ve beraberindeki komplikasyonların önemi sadece bu durumdan muzdarip olanlar için değil, aynı zamanda ebeveynler ve ilgili diğer bireyler için de vurgulanmalıdır. Farkındalık, durumun uygun şekilde yönetilmesine ve duruma uygun yanıt verilmesine yol açar. DEHB olan bir çocuğu sınıfta saatlerce sessizce oturmaya zorlamak, yaşlarındaki çoğu çocuk gibi performans göstermesini veya davranmasını beklemek ve özelliklerinden dolayı sürekli olarak azarlamak yalnızca stres ve kaygı hissine yol açacaktır. DEHB’si olan çocukların halihazırda yaşadığı tüm karmaşık sorunlara rağmen, insanların yardım etmek için yapabilecekleri en az şey gereksiz ve uygunsuz talepleri eklemekten kaçınmaktır. Uygun tedavi ve uygun yönetim yoluyla, DEHB’den kaynaklanan veya onunla ilgili olan uyku sorunları, kaygı ve stres azaltılabilir veya önlenebilir.
GIPHY App Key not set. Please check settings