Nasıl “Nihai” Ebeveyn olunur?

Hepimiz kötü bir ebeveynin neye benzediğini biliyoruz: hoşgörüsüz, sürekli eleştirel, çocuklarının ihtiyaçlarından çok kendi işleriyle (kelimenin her iki anlamıyla) daha fazla ilgileniyor. Ama iyi bir ebeveyn olmak için ne gerekir? Çocuklarınıza yaşama yapabileceğiniz en iyi başlangıcı sağlamak için ne gerekir?

1960’larda John Bowlby, ebeveynliğin çocuklar üzerindeki etkilerini araştıran çok sayıda çalışma yaptı. O günlerde “yeterince iyi ebeveynlik” terimini icat etti. Onun tezi, “kötü” ebeveynliğin günahlarından kaçınmanız koşuluyla, iyiydiniz ve kendi doğal dirençleri olan çocuklarınız da iyi olacaktı. Yani hepsi bu kadar mı? Veya bir ebeveyn olarak, “yeterince iyi” bir ebeveynden daha fazlası olmak için yapabileceğiniz şeyler var mı? Gerçekten, “süper ebeveyn”, hatta “nihai” ebeveyn olabilir misiniz? Yoksa bu sadece feminist hareketin bir efsanesi mi?

Pekala, bir şeyi kesin olarak anlayalım: Hiç kimse mükemmel değildir. Elinizden geldiğince deneyin, asla “mükemmel” bir ebeveyn olmayacaksınız. Çocuğunuzun büyüyen hayatlarının her yılı için, her an her anı asla doğru yapamazsınız. Senin de ihtiyacın yok. Bu anlamda, Bowlby’nin “yeterince iyi” kavramı çok doğrudur. Mükemmel olmanıza gerek yok. Çocuklarınız HAYATTA KALACAKTIR. “Yeterince iyi” yeterince iyidir.

Ancak, muhtemelen çocuklarınız için ortalamadan daha fazlasını istediğinizden şüpheleniyorum. Yapabileceğiniz şeyler ve benimseyebileceğiniz tutumlar olduğuna şiddetle inanıyorum, bu da çocuklarınıza yaşama sahip olabilecekleri en iyi başlangıcı sağlayacaktır. Ve aynı zamanda, hayatı kendiniz için de daha kolay ve tatmin edici hale getirecek. Uzun bir liste değil, ancak aşağıdakileri yönetebilirseniz, kendinize “nihai” ebeveyn demeye hakkınız olduğuna inanıyorum:

1) İnsan olduğunuzu kabul edin. Her şeyi yapamazsın, her yerde olamazsın, her şeyi bilemezsin. Hatalar yapacaksın. Ayrıca kendi geçmişinizden kendi sorunlarınız, sorunlarınız ve takılmalarınız var. Her şey yolunda. Bu oyunun anahtarı mükemmel olmak değil, doğru tutuma sahip olmaktır.

Doğru tutum nedir? Mütevazi olmak. Öğrenecek çok şeyinizin olduğunu kabul etmek (hepimiz var) ve öğretilebilir olmaya ve hatalarınızdan ders almaya istekli olmak. Gerçek olgunluğun bir işareti, geçmişinize dönüp, yaptığınız hataları fark edip “kendim hakkında öğrendiklerim ve kendimi değiştirmek için çalışmam gereken şey” diyebilmektir.

Ancak bunun bir diğer tarafı var. Kendini sürekli olarak “Ben iyi değilim” tavrı ile aşağılamak, “Öğrenecek hiçbir şeyim yok” tavrı kadar kötüdür. Hatalarınız için kendinizi affedin. Başarılarınızı kutlayın. Geçmişe yalnızca ondan bir şeyler öğrenecek kadar geriye bakın, sonra gözlerinizi ileriye koyun ve gitmek istediğiniz yönlere basın. Geçmişten ciddi sorunlarınız varsa, yardım isteyecek ve bunları aşacak kadar cesur olun.

2) Yüzde oyunu oynadığınızı kabul edin. Hepimiz onları duymuşuzdur: en istismarcı, mahrum geçmişlerden gelen ve bir şekilde kendi başlarına büyük başarılar elde etmeyi başaran çocuklar. Ve en iyi ailelerin çocukları (kardeşlerinin de gösterdiği gibi) bir şekilde uyuşturucu ve suça karışan çocuklar.

Gerçek şu ki, ebeveyn olarak siz, çocuklarınızın yetişmesinde yalnızca bir faktörsünüz. Ayrıca arkadaşları, diğer akrabaları, öğretmenleri, dükkân sahipleri, televizyon, dergiler ve tabii ki kendi genetik yapılarının da etkisine maruz kalırlar. Tüm değişkenleri kontrol edemezsiniz. En iyisi, nihai ebeveyn olabilirsiniz, ancak çocuklarınız başarısızlıkla sonuçlanır. En kötü, alkolik ve istismarcı ebeveyn olabilirsiniz ama yine de çocuklarınız gayet iyi. Hayatta hiçbir şey garanti edilmez.

Yani yüzdeleri oynarsınız. Çocuklarınızı yenerseniz, iyiden çok kötü çıkacaklarını biliyorsunuz. Yani, ortalama olarak, çocuklarınızı dövmek muhtemelen iyi bir fikir değildir. Adil ve tutarlı disiplin kullanmak, muhtemelen başarılı bir sonuç için daha iyi oranlar üretir – bunun yerine bunu yapın.

Bir ebeveyn olarak başarınız, çocuklarınızın ne kadar başarılı olduğuna bağlı DEĞİL. O ZAMANDA BULUNDUĞUNUZ BİLGİLERLE, doğru şeyleri yapmak ve onlar için doğru kararları vermek için makul ölçülerde yapıp yapmadığınızla belirlenir. Belki bu kararlar yanlış kararlara dönüşebilir. Öyle olsun. Bu, ebeveyn olarak başarısız olduğun anlamına gelmez. Ancak, gerçekleri elde edemeyecek kadar tembelseniz, en kolay kararı çocuklarınız üzerindeki etkisini düşünmeden verdiyseniz, o zaman, inanıyorum ki, kararın doğru karar olduğu ortaya çıksa bile, başarısız olmuşsunuzdur!

3) Çocuklarınızın hayatınızdaki tek şey olmadığını kabul edin. Bu çağda, çocukların çıkarlarının her şeyden önce geldiği fikrine takıntılı görünüyoruz. Bu konsepte kesinlikle katılmıyorum. Evet, çocuğun yüksek yararını göz önünde bulundurmalıyım, ancak dikkate alınması gereken başka şeyler de var.

Örneğin, farklı bir şehirde yeni bir işe girmek, aileniz için en iyi şey olabilir – bu çocuğunuzu okulundan ve arkadaşlarından uzaklaştırmak anlamına gelse bile.

Çocukları her şeyde ilk sıraya koyarak, dünyanın onlara bir yaşam borçlu olduğuna inanarak büyüdükleri bencil, “önce ben” bir nesil yaratma tehlikesiyle karşı karşıyayız. Bazen çocukların ikinci sırayı alması gerekir – ve bu kendi başına hayat hakkında önemli bir ders. Evet, herhangi bir karar vermeden önce bunun çocuklar üzerindeki etkisini düşünün. Ama sonunda, bir bütün olarak aile için neyin en iyisi olacağı konusunda kendi kararınızı verin.

4) Uzun vadeye bakın. Çocuk yetiştirmek uzun süren bir süreçtir. Uzun vadeli hedeflerinizi aklınızda bulundurun. Yetişkin olmalarını nasıl istersiniz? Öğrenmek için hangi niteliklere ve becerilere ihtiyaçları var? Bu becerileri ve karakter özelliklerini öğrenmek için yol boyunca ne tür deneyimlere ihtiyaçları var?

Ebeveynler olarak çoğu zaman kolay, kısa vadeli hızlı bir düzeltme ya da uzun vadede çok daha fazla meyve verecek daha sert bir yaklaşım seçme ile karşı karşıyayız. TV bunun çok klasik bir örneğidir. Çocuklar oyun oynarken televizyonu elektronik çocuk bakıcısı olarak açmak ne kadar kolay? Ani güçlükler veya gürültücü çocuklar için hızlı bir çözüm. Fakat uzun vadede, onlara bir model yapmayı, yumuşak bir oyuncağı dikmeyi veya bir yapboz yapmayı öğretmek için biraz zaman harcamak ne kadar iyi?

5) Olumlu yönleri arayın. Sizin gibi çocuklarınız da hata yapacak. Affet onları. Yavaşça düzeltin ve devam edin. Her zaman yanlış yaptıklarını değil, doğru yaptıklarını arayın. Çocuklar ebeveynlerinin ilgisini çeker. Neyi yanlış yaptıklarına dikkat edin, daha fazlasını yapacaklardır. Neyi doğru yaptıklarına dikkat edin, sizi daha çok memnun etmeye istekli olacaklardır.

6) Silahlarınıza sadık kalın. Kendine inan. Yukarıdakilerin hepsini yapıyorsanız, o zaman doğru yoldasınız demektir. Karar verdiğiniz zamanlar olacaktır ve ya çocuklarınız ya da başkaları (akrabalarınıza müdahale etmek gibi) tarafından bunlara meydan okunacaktır. Daha önce farkında olmadığınız yeni gerçekler gerçekten olmadıkça, bundan etkilenmeyin.

Ve hayır demekten korkmayın – çocuklarınıza ve akrabalarınıza – eğer söylenecek doğru şey buysa.

Elbette, kararınız kötü olabilir. Olur böyle şeyler. Hindsight 20-20. Ama rüzgârda uçuşan plastik bir torba olmaktansa, kararına bağlı kalmak çok daha iyi. Siz çocuklar sizi izliyorsunuz; hayatla nasıl başa çıktığınızı, nasıl karar verdiğinizi, zorluklarla nasıl başa çıktığınızı, kendinize nasıl inandığınızı ve kendiniz ve aileniz için nasıl ayakta durduğunuzu izlemek. Onlara iyi bir örnek olun.